Gestructureerde producten zijn financiële instrumenten die specifiek zijn ontworpen om aan verschillende doelstellingen te voldoen. Dankzij hun flexibiliteit vormen ze een interessant alternatief voor het rechtstreeks aanhouden van andere financiële instrumenten zoals obligaties, aandelen, valuta’s, enz.
Hun terugbetaling en potentiële winst zijn gekoppeld aan de prestatie van een of meer onderliggende activa. Afhankelijk van het nagestreefde doel kunnen producten worden ontworpen om te voldoen aan de meeste marktverwachtingen (bullish, stabiel, bearish) en elk risicoprofiel.
De gestructureerde producten bieden beleggers ook de mogelijkheid zich bloot te stellen aan onderliggende activa die voor de meeste beleggers gewoonlijk moeilijk toegankelijk zijn, zoals credit default swaps (CDS), grondstoffen, hedgefondsen, risicopremies en impliciete activa zoals volatiliteit of correlatie.
“Meestal worden gestructureerde producten samengesteld in de vorm van schuldbewijzen die door de emittenten kunnen worden terugbetaald.”
Meestal worden gestructureerde producten samengesteld in de vorm van schuldbewijzen die door de emittenten kunnen worden terugbetaald De producten zijn ongedekte en niet-achtergestelde obligaties die, in geval van insolvabiliteit van de emittent, van gelijke rang zijn als alle andere huidige en toekomstige ongedekte en niet-achtergestelde obligaties van de emittent, met uitzondering van die welke een hogere rang hebben op grond van dwingende wettelijke bepalingen. Indien de financiële situatie van de emittent verslechtert, kan het risico bestaan dat de emittent niet in staat is zijn verplichtingen in het kader van het product na te komen.
Gestructureerde producten vallen uiteen in brede categorieën en de gebruikte termen kunnen van emittent tot emittent verschillen.
De vereniging EUSIPA (waarin alle met LUXSIPA vergelijkbare verenigingen in Europa zijn verenigd) wil een van de belangrijkste vehikels zijn voor transparantie en inzicht in gestructureerde producten. Ook zijn de leden overeengekomen om normen vast te stellen voor uniforme indeling.
De kaart van Eusipa-derivaten is toegankelijk op de website www.eusipa.org en kan ook gratis worden besteld in gedrukte versie in verschillende formaten. Bij de indeling wordt een onderscheid gemaakt tussen kapitaalbeschermde producten, rendementsverhogende producten, participatieproducten en producten met hefboomwerking.
Zoals elk financieel product brengen gestructureerde producten bepaalde risico’s met zich mee. Een belegger moet zich volledig bewust zijn van deze risico’s en moet ervoor zorgen dat hij een goed begrip heeft van de belangrijkste kenmerken van een product om weloverwogen beleggingsbeslissingen te kunnen nemen.
Hier zijn enkele van de risico’s die de meeste gestructureerde producten met zich meebrengen:
The market price of a product may be affected by various factors, such as the time remaining to the maturity, the volatility and the dividend rate (if any) of the underlying asset or its components for a basket or an index, the movements in interest rates or the creditworthiness of the issuer and/or its guarantor.
Een belegging in het product is niet identiek aan een belegging in de onderliggende activa waarnaar het product verwijst. Een belegger in het product heeft geen eigendom of rechten op de onderliggende activa waarnaar wordt verwezen door het product (inclusief stemrechten en het recht om dividenden of andere uitkeringen te ontvangen).
Gestructureerde producten kunnen een mechanisme bevatten om de blootstelling aan het marktrisico van het onderliggende actief te verminderen. Het is belangrijk op te merken dat dit type kenmerk over het algemeen alleen van toepassing is op de eindvervaldag. Een belegger die het gestructureerde product vóór de vervaldatum op de secundaire markt wenst te verkopen, zou dit product met verlies kunnen verkopen ten opzichte van zijn oorspronkelijke belegging, zelfs indien de belegging op de vervaldatum niet tot verlies zou hebben geleid. Andere gestructureerde producten hebben geen marktrisicolimitering, in welk geval de hoofdsom volledig blootgesteld is aan elke waardedaling van het onderliggende actief.
Gestructureerde producten kunnen een vaste, voorwaardelijke of variabele rente uitkeren, of in het geheel geen rente uitkeren gedurende hun looptijd. Deze rente, ook wel “coupon” genoemd, kan onvoorwaardelijk of voorwaardelijk zijn en gekoppeld zijn aan het gedrag van het onderliggende actief. In het algemeen geldt dat hoe hoger de rente van een gestructureerd product is in vergelijking met het rendement van een conventionele vastrentende obligatie van de emittent met een vergelijkbare looptijd, des te groter het risico dat de voorwaardelijke rente niet wordt ontvangen en/of dat er verlies wordt geleden op de eindvervaldag. Voor veel inkomensproducten wordt het rendement van het gestructureerde product beperkt door de vooraf gespecificeerde coupon, zonder blootstelling aan de waardestijging van het onderliggende actief. Bijgevolg kan het rendement op een belegging in het gestructureerde product aanzienlijk lager zijn dan het rendement op een directe belegging in het onderliggende actief.
De meeste gestructureerde producten worden uitgegeven als ongedekte obligaties van een emittent. Aangezien de meeste gestructureerde producten niet door zekerheden zijn gedekt, hangt elke betaling, met inbegrip van de terugbetaling van de hoofdsom en/of coupons, uitsluitend af van het vermogen van de emittent of zijn gelieerde ondernemingen om aan hun verplichtingen te voldoen. Beleggers in gestructureerde producten zijn dus blootgesteld aan het kredietrisico van de emittent. Als de emittent insolvabel wordt of niet in staat is betalingen op de gestructureerde producten te verrichten, kunnen beleggers een deel van of hun gehele belegging verliezen.
Daarnaast zijn veel landen begonnen met het implementeren van afwikkelingsbepalingen voor hun systeemrelevante financiële instellingen. Het algemene effect van deze bepalingen is dat regelgevers kunnen proberen de impact van een falende instelling op de economie en het financiële systeem als geheel te minimaliseren. Dit soort voorzieningen stellen hen in staat de schuldbewijzen van een bank, met inbegrip van de gestructureerde producten, te herstructureren, af te schrijven of om te zetten in aandelen, wat kan leiden tot verlies voor beleggers. Aangezien dit soort voorzieningen kan worden uitgeoefend, zelfs als de bank niet failliet is of nog niet in gebreke is gebleven, moeten ze worden beschouwd als aanvulling op het traditionele kredietrisico van de emittent.
De kredietkwaliteit van de meeste emittenten van gestructureerde producten wordt beoordeeld door Standard & Poor’s, Moody’s Investor Service of Fitch Ratings. Hoe lager de toegekende rating op de schaal, hoe meer het ratingbureau het risico inschat dat de verplichtingen niet, niet volledig en/of niet tijdig worden nagekomen. De rating geeft een goede indicatie, maar is gebaseerd op de financiële omstandigheden op dat moment en geeft alleen de mening van de ratingbureaus weer. Het vormt geen aanbeveling om gestructureerde producten te kopen, verkopen of aan te houden en kan op elk moment worden opgeschort, verminderd of ingetrokken door het ratingbureau dat het heeft uitgegeven.
Hoewel de prijsbepalingsmodellen gebaseerd zijn op erkende financiële beginselen, gebruikt elke emittent, of de met hem gelieerde ondernemingen, hun eigen modellen om de prijs van gestructureerde producten te bepalen. Bijgevolg kan elke prijs die voor het gestructureerde product door de emittent, of door met de emittent verbonden ondernemingen, wordt genoteerd, aanzienlijk verschillen van elke prijs die door een derde partij of door andere marktdeelnemers wordt genoteerd.
De fiscale behandeling van gestructureerde producten is afhankelijk van belastingwetten en de praktijk van de belastingdienst, die kunnen veranderen, mogelijk met terugwerkende kracht. Particulieren wordt aangeraden hun belastingadviseur te raadplegen over de fiscale behandeling van een belegging in een gestructureerd product.
In het algemeen verstrekt de Emittent, of een gelieerde onderneming, onder normale marktvoorwaarden regelmatige bied- en/of laatprijzen voor de producten. De Emittent gaat evenwel geen vaste verbintenis aan om liquiditeit te verschaffen door middel van dergelijke bied- en/of laatprijzen voor de Producten, en neemt geen wettelijke verplichting op zich met betrekking tot het niveau van dergelijke prijzen of de wijze waarop zij worden bepaald. Potentiële beleggers moeten daarom niet beleggen op basis van de enkele verwachting dat zij een product op een bepaald tijdstip en/of tegen een bepaalde prijs zullen kunnen verkopen. Er is meestal een prijsverschil tussen de bied- en laatprijs (vork). Aangezien het in het algemeen onwaarschijnlijk is dat andere tegenpartijen dan de emittent een secundaire markt voor het product zullen aanbieden, hangen de voorwaarden waartegen de belegger kan handelen af van de goodwill van de emittent of de met hem verbonden ondernemingen. In bepaalde marktsituaties, wanneer de Emittent volledig niet in staat is om afdekkingstransacties aan te gaan, of wanneer dergelijke transacties zeer moeilijk aan te gaan, kan het verschil tussen de aankoopprijs en de verkoopprijs tijdelijk en aanzienlijk worden vergroot. Beleggers zouden dan kunnen verkopen tegen een prijs die aanzienlijk lager is dan de werkelijke prijs van het product op het moment van verkoop. Door de producten op de secundaire markt te verkopen, kunnen beleggers minder ontvangen dan hun geïnvesteerde kapitaal.